Gromada rośliny okrytozalążkowe Magnoliophyta
Gromada rośliny okrytozalążkowe Magnoliophyta;
klasa Magnoliopsida – rośliny dwuliścienne (Dicotyledoneae)
| Na kwaterach centralnej i wschodniej części Działu Systematyki Roślin wysadzono rośliny dwuliścienne (klasa Magnoliopsida, Dicotyledoneae). Ta filogenetycznie młodsza według systemu Englera klasa gromady okrytozalążkowych obejmuje blisko 75% światowej flory naczyniowej (około 190.000 gatunków). Dzieli się na 128 rzędów, 458 rodzin i prawie 11.500 rodzajów. W kolekcji zgromadzono rośliny z około 110 rodzin, zaliczanych do 9 spośród 11 wyodrębnionych tu podklas. |
| Wyróżniające pod względem liczebnym i składu gatunkowego zbiory tworzą piwoniowate (liczące 28 gatunków spośród 33 - 40 wyróżnionych przez taksonomów w tej rodzinie, kilka odmian uprawnych tzw. mieszańców Itoh, tj. krzyżówek pomiędzy piwoniami zielnymi i krzewiastymi, kilka odmian uprawnych wywodzących się od bardzo atrakcyjnego gatunku Paeonia macrophylla), wierzbowate (ponad 60 taksonów), astrowate (ponad 170 gatunków) i jasnotowate (około 110 gatunków). Unikatowy zbiór wśród jasnotowatych stanowi kolekcja chemotypów rodzaju mięta (Mentha) obejmująca 30 odmian przyprawowych, herbacianych i olejkodajnych, o tak oryginalnych smakach i zapachach jak czekoladowy, bananowy, truskawkowy, jabłkowy, kminkowy, mandarynkowy lub wody kolońskiej, szeroko wykorzystywanych w kuchni, w tym bliskowschodniej i północnoafrykańskiej. |
Salvia officinalis - właściwe dwuliścienne (fot. T. K.) |
|
Calycanthus floridus - wczesne dwuliścienne (fot. T. K.) |
|
Predstaciele najstarszych ewolucyjnie grup roślin dwuliściennych znajdują się na kwaterach w północno-wschodniej części Działu. Zaliczają się do nich m.in. magnolia japońska (Magnolia kobus) z magnoliowatych Magnoliaceae, grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum) z grujecznikowatych Cercidiphyllaceae, kokornaki (Aristolochia) z kokornakowatych Aristolochiaceae, piwonie (Paeonia) z piwoniowatych Paeoniaceae, jaskrowate Ranunculaceae. Na uwagę zasługuje magnolia japońska (Magnolia kobus). Jej prymitywne kwiaty, obficie rozwijające się u nas na przełomie kwietnia i maja, posiadają liczne płatki, pręciki i słupki spiralnie osadzone na wydłużonym dnie kwiatowym. Grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum) to najprymitywniejszy przedstawiciel oczarowych w Dziale Systematyki, będący dwupiennym drzewem wykształcającym jednopłciowe kwiaty przed liśćmi.
|
| Bogato jest prezentowana rodzina piwoniowatych. Obejmuje zarówno formy zielne jak i krzewiaste. Do tych ostatnich należą m.in. piwonia krzewiasta (Paeonia suffruticosa) wykształcająca piękne, bardzo duże, różowe, różnorodnie wypełnione kwiaty, piwonia Rocka (P. rockii), o dużych, atrakcyjnych, białych kwiatach z czarną plamą w centrum, liczne barwne (żółte, pomarańczowe, bordowe, brunatne, pstre) formy piwonii Delavaya (P. delavayi). Zielne piwoniowate prezentują taksony wywodzące się ze wszystkich ich centrów występowania na świecie, poza północnoamerykańskim, tj. z południowej Europy, Kaukazu i głównie z Chin. |
Paeonia obovata (fot. T. K.) |
|
W sąsiedztwie roślin nagozalążkowych i jednoliściennych, w zachodniej i północno - zachodniej części Działu, rosną oczarowe Hamamelididae. W dawnych klasyfikacjach roślin (także Englera) tą bardzo starą gałąź rozwojową świata roślin okrytozalążkowych uznano za prymitywną i umieszczono na czele roślin dwuliściennych. W Dziale Systematyki oczarowe są reprezentowane między innymi przez brzozowate Betulaceae, bukowate Fagaceae, bukszpanowate Buxaceae i oczarowate Hamamelidaceae.
W zachodniej części Działu znajduje się także wyróżniający pod względem liczebnym zbiór przedstawicieli rodzaju wierzba (Salix), liczący ponad 60 gatunków i odmian. |
|
Cynara scolymus (fot. T. K.) |
W południowej części Działu kwatery przydzielono roślinom z podklas filogenetycznie młodszych, a mianowicie astrowym Asteridae (astrowatym Asteraceae i dzwonkowatym Campanulaceae) oraz jasnotowym Lamiidae (jasnotowatym Lamiaceae, trędownikowatym Scrophulariaceae i ogórecznikowatym Boraginaceae). Na południowo - wschodnim skraju działu znajduje się rozległa kwatera z astrowatymi. Liczne są tam, osiągające znaczne rozmiary, słoneczniki (Helianthus), wernonie (Vernonia), nawłocie (Solidago), rudbekie (Rudbeckia), rożniki (Silphium), a także astry (Aster), chabry (Centaurea) i bylice (Artemisia). |
|
Centralną część kwater dla roślin dwuliściennych przydzielono reprezentantom różowych Rosidae (skalnicowatym Saxifragaceae, różowatym Rosaceae i bobowatym Fabaceae), ukęślowych Dilleniidae (m.in. dziurawcowatym Hypericaceae, pierwiosnkowatym Primulaceae, kapustowatym Brassicaceae i wrzosowatym Ericaceae).
We wschodniej części Działu, przylegającej do ulicy Botanicznej, rosną bardzo stare okazy oliwnikowatych Oleaceae, klonów (Acer), lip (Tilia), kasztanowców (Aesculus) i bożodrzewu (Ailanthus). Tam znajduje się także kwatera z wrzosowatymi. |
(Oprac. B. G.)