ALPINARIUM

Jedną z większych atrakcji Ogrodu Botanicznego UAM jest alpinarium. Zajmuje powierzchnię około 6000 m2, deniwelacje dochodzą do 9 m. Jego budowę rozpoczęto pod koniec lat 30-tych i trwa ona z przerwami do dziś. Dotychczas zużyto prawie 3000 ton różnego typu materiału skalnego i około 1000 m3 ziemi. Waga niektórych kamieni sięga kilkunastu ton. Na terenie alpinarium wykonano siedem zbiorników wodnych połączonych strumieniami w zamknięty obieg wody, co podkreśla jego górski charakter. Obiekt jest automatycznie nawadniany.

Flora naczyniowa alpinarium liczy około 1700 taksonów. Większość roślin pochodzi z naturalnych stanowisk, co jest w pełni udokumentowane. Prezentują one roślinność pasm górskich różnych stref klimatycznych świata: subpolarnej, umiarkowanej i podzwrotnikowej.

Wydzielone zostały działy: Karpaty, Alpy, Góry Półwyspu Bałkańskiego, Góry Półwyspu Pirenejskiego, Kaukaz, Góry Azji (z bogatą kolekcją gatunków himalajskich), Góry Skaliste, dział Roślinności Tundrowej, a także, obecnie rozbudowywany, dział gór Półkuli Południowej - Alp Południowych z Nowej Zelandii, Gór Smoczych z Południowej Afryki i południowych Andów oraz Ziemi Ognistej.

Na szczególną uwagę zasługują Karpaty. Jest to najbogatsza w gatunki część alpinarium, w której około 300 taksonów obrazuje roślinność Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem Tatr, najwyższego ich pasma.

Veronica multifida

Bogactwo roślinnych kolekcji alpinarium oraz sposób ich przedstawienia umożliwiają studiowanie nie tylko zagadnień dotyczących geografii roślin górskich, ekologii i biologii, ale także zagadnień związanych z piętrami roślinno-klimatycznymi.

W wyodrębnionych pasmach są eksponowane grupy taksonów charakterystycznych dla zbiorowisk: ziołorośli, muraw alpejskich, szczelin skalnych, biotopów gleb hydrogenicznych czy piargów. 

Gentiana dinarica

Bogactwo gatunków alpinarium pozwala śledzić szereg przystosowań do trudnych, bardzo zróżnicowanych warunków życia w górach. Większość z nich to rośliny niewielkie, niskie, silnie zwarte, kępkowe, darniowe lub poduszkowe. Często są pokryte woskami i włoskami, chroni je to zarówno przed przemarzaniem w okresie zimowym oraz możliwymi w ciągu reszty roku przymrozkami, jak i przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym, szczególnie intensywnym na dużych wysokościach nad poziomem morza.

W związku z krótkim sezonem wegetacji i mniejszą niż na niżu ilością owadów zapylających, rośliny górskie kwitną przeważnie bardzo obficie. Wydają duże, intensywnie zabarwione, nierzadko wonne kwiaty, co czyni je szczególnie atrakcyjnymi dla entomofauny. Najwięcej roślin kwitnie na alpinarium w maju i w czerwcu. Do czynników istotnie decydujących o składzie flor górskich formacji należy odczyn podłoża. Szereg gatunków jest przywiązanych do gleb zasadowych, a więc wykształconych głównie z wapieni i dolomitów lub gleb kwaśnych, powstałych z granitów i bazaltów. Alpinarium zostało tak zbudowane z granitów i wapieni, żeby przedstawić te zależności. Na dużą uwagę zasługują piargowiska granitowe i wapienne, prezentujące szereg gatunków przystosowanych gatunków kalcyfilnych i acidofilnych do skrajnie trudnych warunków życiowych.