DZIAŁ ROŚLIN WODNYCH I BAGIENNYCH
|
Do ekspozycji około 140 roślin wodnych i bagiennych w Ogrodzie Botanicznym UAM wykorzystano zarówno naturalne jak i sztuczne zbiorniki wodne.
Jeden z 3 naturalnych stawów (W3) napełniany wodami gruntowymi o powierzchni blisko 1000 m2, usytuowany jest w północnej części Ogrodu w dolinie dawnego strumienia Seganki. Litoral stawu wygrodzony jest zafaszynowaną palisadą, gdzie od północy i wschodu rośliny rozrastają się swobodnie, natomiast od południa są ograniczane w celu zapewnienia osi widokowej. Ponadto brzeg południowy akwenu obsadzono niską roślinnością wilgociolubną, która w naturalny sposób przechodzi w powstałą w 2014 roku kolekcję Roślinności Wilgociolubnej Półkuli Północnej. W części centralnej stawu znajduje się sztuczna wyspa, którą zdominowały olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.) i turzyca błotna (Carex acutiformis L.). Także toń wodna basenu zasiedlona jest roślinami, np. rdestnicą pływającą (Potamogeton natans L.).
Sztuczne baseny to między innymi betonowe zbiorniki z „kieszeniami” bagiennymi do ekspozycji helofitów, czyli taksonów błotnych zakorzenionych w mule dennym, o pędach zanurzonych lub okresowo zalewanych (W1, W2), znajdujące się w Dziale Geografii Roślin. Część bagienna jest oddzielona od basenu przegrodą, przez którą woda, przy wysokim poziomie, przesącza się. |
|
Na kwaterze prezentującej gatunki łęgów wiązowo-klonowych północno-wschodniej części Ameryki Północnej (G12, W1) posadzono między innymi kwitnącego wiosną tulejnika amerykańskiego (Lysichiton americanus Hulten et H.St.John), a także pontederię sercowatą (Pontederia cordata L.), skrzyp sitowaty (Equisetum scirpoides Michx.), grążla amerykańskiego (Nuphar advenum (Aiton) W.T.Aiton), czy wilgociolubny krzew - guzikowiec zachodni (Cephalanthus occidentalis L.).
|
Bagienna kieszeń na obrzeżu stawu W1 Fot. prof. J. Borysiak |
Pontederia cordata. Fot. prof. J. Borysiak |
|
|
Na stawie na Alpinarium. Fot. prof. J. Borysiak |
W zabagnionej części niewielkiego przepływowego oczka wodnego (W2), na kwaterze lasów łęgowych Azji Wschodniej (G10) rośnie tulejnik kamczacki (Lysichiton camtschatcensis (L.) Scott) i rokrocznie sadzony ryż siewny (Oryza sativa L.).
Hydrofity eksponowane w Dziale Geografii Roślin nie odzwierciedlają struktury zespołów roślinnych. Są jednak bardziej do nich zbliżone niż skupienia roślin w pojedynczych, niewielkich basenach w najstarszej części Ogrodu Botanicznego, w Działach Systematyki Roślin (W4, W6) i Biologii Roślin (W5). Każdy takson prezentowany jest w osobnym pojemniku o powierzchni około 1 m2. Stwarza to dobre warunki rozwoju i zapobiega konkurencji. Daje to również możliwość obserwacji budowy morfologicznej. Wzrok przyciągają ozdobne odmiany ogrodnicze, a wśród nich okazy o dekoracyjnych liściach: tatarak zwyczajny (Acorus calamus L. ´Variegata´) i oczeret Tabernemontana (Schoenoplectus tabernaemontani (C.C.Gmel.) Palla ´Zebrinus´).
Liczną grupę omawianej kolekcji stanowią taksony prawnie chronione zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U.z 2014 r.Nr 0,poz.1409). Są to: selery węzłobaldachowe (Apium nodiflorum (L.) Lag.), kłoć wiechowata (Cladium mariscus (L.) Pohl), marsylia czterolistna (Marsilea quadrifolia L.), bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata L.), grążel żółty (Nuphar lutea (L.) Sibth. et Sm.), grzybienie białe (Nymphaea alba L .), grzybieńczyk wodny (Nymphoides peltata (S.G.Gmel.) Kuntze) i kotewka orzech wodny (Trapa natans L.). Na „Czerwonej liście roślin naczyniowych w Polsce” figurują natomiast: żabieniec lancetowaty (Alisma lanceolatum With.), selery węzłobaldachowe, turzyca oścista w odmianie kujawskiej (Carex atherodes Spreng. var. cujavica Arschers. et Sprib.), marsylia czterolistna, grzybieńczyk wodny, kotewka orzech wodny i świbka morska (Triglochin maritimum L.).
W zbiornikach wodnych Ogrodu żyją także kręgowce: ryby – karaś złota rybka (welon) (Carassius auratus L.) i amur czarny (Mylopharyngodon piceus J.Richardson); płazy – żaba wodna (Pelophylax kl. esculentusL.) i żaba śmieszka (Pelophylax ridibundus Pall.) oraz traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris L.); gady – zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix L.) oraz żółw czerwonolicy (Trachemys scripta Schoepff subsp. elegans Wied); ptaki – kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos L.).
Roślinność wilgociolubna półkuli północnej (E5)
Rośliny wilgociolubne (higrofity) zasiedlają siedliska o dużej wilgotności gleby i powietrza. Typowe higrofity porastają dolne piętra lasów i brzegi rzek. Kolekcja roślin wilgociolubnych w Ogrodzie Botanicznym UAM została zlokalizowana w północnej jego części, gdzie poziom wód gruntowych jest najwyższy. Sąsiedztwo naturalnego stawu oraz wysokich drzew dodatkowo podwyższają wilgotność powietrza. Prezentowane w dziale rośliny podzielone zostały według ich naturalnego zasięgu geograficznego na dwie grupy:
- euroazjatyckie, np. lepiężnik japoński (Petasites japonicus (Siebold et Zucc.) Maxim.), czy kilka gatunków języczek: j. Przewalskiego (Ligularia przewalskii (Maxim.) Diels), j. syberyjska (L. sibirica (L.) Cass.), j. Wilsona (L. wilsoniana (Hemsl.) Greenm.), czy j. strzelista (L. stenocephala Matsum. et Koidz.),
- północnoamerykańskie, np. ketmia bagienna (Hibiscus moscheutos L.), żurawka drobnokwiatowa (Heuchera micrantha Douglas ex Lindl.) oraz krzewy śniegowiec wiosenny (Chionanthus virginicus L.) i jamesia amerykańska (Jamesia americana Torr. et A.Gray).
Kolekcja wierzb (E2)
W północno-wschodniej części Ogrodu w obrębie kwatery E2 stworzono kolekcję wierzb. Obecnie rośnie tam 17 gatunków tego rodzaju, między innymi występujące na terenie naszego kraju: wierzba alpejska (Salix alpina Scop.), w. dwubarwna (S. bicolor L.), w. czarniawa (S. myrsinifolia Salisb.), czy w. wawrzynkowa (S. daphnoides Vill.). Dla urozmaicenia i podniesienia walorów estetycznych kwatery nasadzono tu także byliny wilgociolubne, takie jak: kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.), krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.), czy karbieniec pospolity (Lycopus europaeus L.) oraz narecznica samcza (Dryopteris filix-mas (L.) Schott).