Wystawy

ŚWIAT PRZYRODY MALOWANY ELEKTRONAMI

Wystawa mikrofotografii

wykonanych z użyciem mikroskopu elektronowego SEM Hitachi SU 8010 pt.

Autorką zdjęć jest dr Jagna Karcz, komputerowe barwienie przygotował Bartosz Baran,
a opracowanie graficzne wystawy wykonała Weronika Ratajska.

Wystawa została zorganizowana przez Śląski Ogród Botaniczny
we współpracy z Laboratorium Skaningowej Mikroskopii Elektronowej
Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
w ramach kampanii „Klimat dla Śląska”.

Wystawę zwiedzać można od 19.10.2019 do 19.01.2020

w Pawilonie Ekspozycyjno-Dydaktycznym Ogrodu Botanicznego UAM,
ul. Dąbrowskiego 165 w Poznaniu

Jagna Karcz – jest doktorem nauk przyrodniczych, specjalistą w za­kresie skaningowej mikroskopii elektro­nowej i analizy obrazu oraz anatomii i embriologii roślin, byłym adiunk­tem w Katedrze Anatomii i Cytologii Roślin Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego, a obecnie prowadzi Laboratorium Skaningowej Mikroskopii Elektrono­wej na Wydziale Biologii UŚ, gdzie na co dzień ma do czynienia ze światem obrazów mikroskopowych. Zajmuje się opracowaniem i zastosowaniem metod mikroskopii skaningowej w badaniach róż­nych obiektów biologicznych, w tym struktur powierzchniowych epidermy roślin podatnych na działanie czynników środowiska. Jest jednym z nielicznych w kraju specjalistów w zakresie kar­pologii, a także popularyzatorem nauki. Jej pasją są: fotografia naukowa, kultura i sztuka Japonii, kinematografia science fiction.

Bartosz Baran – jest studen­tem Indywidualnych Studiów Mię­dzyobszarowych (wiodący kierunek: biotechnologia) w Katedrze Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii Wydzia­łu Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego, laureatem programu „Diamentowy Grant V” MNiSW, stypendium Ministra Nauki dla najlepszych studentów oraz wyróżnienia Rektora Uniwersy­tetu Śląskiego za działalność naukową i popularnonaukową. Ak­tywnie uczestniczy w życiu studenckim poprzez pracę w kołach naukowych, w realizacji projektów badawczych oraz w organizacji wydarzeń popularyzujących naukę. Wśród swoich zainteresowań wymienia biologicznie inspirowaną sztukę, wędrówki górskie, surwiwal i literaturę science fiction.

Laboratorium Skaningowej Mikroskopii Elektronowej (SEM-lab) funkcjonuje w ramach Pracowni Technik Mikroskopo­wych Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskie­go w Katowicach. Jest jednostką naukowo-dydaktyczną i usługową, wchodzi także w skład nowo utworzonego Centrum Nanoskopii UŚ. Współpracuje także z jednostkami spoza Wydziału i Uniwersytetu. Aktywnie uczestniczy w popularyzacji nauki poprzez wykłady, po­kazy, warsztaty i festiwale nauki dla młodzieży i dorosłych.

Dzięki temu, że wyposażone jest w najnowocześniejszy mi­kroskop elektronowy SEM – Hitachi SU 8010 – wysokorozdzielczy z zimną emisją polową, komorą krio i spektrometrem rentgenow­skim EDS, można było stworzyć niezwykłą galerię fotografii nauko­wej, która swoją treścią nawiązuje do prowadzonych badań i zajęć dydaktycznych Wydziału Biologii UŚ.

Zobaczyć można m.in. jak degradowane są powierzchnie two­rzyw sztucznych przez mikroorganizmy, różnorodność kształtów i wzorów tkanek i organów roślin, powłoki chitynowe owadów, modyfikacje powierzchni organizmów po skomplikowane, orygi­nalne struktury wewnątrz ich ciała, koronkowe wzory ściany ziaren pyłku i zarodników, ale także misterne konstrukcje szkieletów gą­bek, sieci pajęczych, wzory piór ptasich czy też próbki środowisko­we różnego pochodzenia.

Tego typu zdjęcia są efektem różnych procesów zachodzących wewnątrz mikroskopu elektronowego SEM, gdzie zamiast standar­dowego światła do tworzenia obrazu wykorzystywana jest wiąz­ka elektronów, która, wchodząc w reakcję z powierzchnią próbki, powoduje emisję energii pod różnymi postaciami. Każdy rodzaj emitowanej energii jest potencjalnym sygnałem do przetworzenia na obraz, który w postaci fotografii cyfrowej jest podstawą doku­mentacji naukowej. Cały ten proces przebiega w próżni, a dodatko­wo istnieje konieczność napylenia na powierzchnię badanej próbki ultracienkiej warstwy metalu szlachetnego (np. złota) lub węgla. Proces napylenia próbek biologicznych poprzedza technika utrwa­lania chemicznego, a następnie suszenie w aparaturze tak, aby zachować nienaruszoną strukturę obserwowanego obiektu. Dzię­ki użyciu tego typu mikroskopu obraz, jaki powstaje, zdaje się być w 3D za sprawą ogromnej głębi ostrości.

Czarno-białe obrazy uzupełniają zdjęcia barwione komputerowo w programach graficznych dla uwypuklenia interesujących szczegó­łów materii. Są pewną wizją artystyczną, która może inspirować i rozbudzać wyobraźnię obserwatora. Te mikroskopowe fotografie tworzone w „obiektywnym” procesie mechanicznej reprodukcji dla oglądającego pozostają subiektywnie odbieranymi obrazami. Na końcu zawsze jest estetyka.