DZIAŁ GEOGRAFII ROŚLIN

 

geografia

 

Dział Geografii Roślin zajmuje największy obszar Ogrodu Botanicznego UAM w Poznaniu, 4,6 ha w jego centralnej części. Obecnie jest rozbudowywany na kolejnych 2,1 ha (w sumie: 6,7 ha ). Pokazuje zróżnicowanie szaty roślinnej Ziemi w układzie stref klimatyczno - roślinnych, głównie pozazwrotnikowych obszarów półkuli północnej. Największą powierzchnię poświęcono reprezentantom formacji regionów o klimatach umiarkowanych, cechujących się występowaniem lasów liściastych zrzucających liście na zimę (strefa nemoralna). Bardzo bogato jest reprezentowana w nim dendroflora lasów wschodnioazjatyckich, w tym szczególnie szerokolistnych oraz mieszanych mezofitycznych, a także północnego lasu mieszanego i lasów łęgowych.

mapa

 

 

Na kwaterach Działu Geografii Roślin rosną między innymi: okazały buk karbowany (Fagus crenata Blume), kalopanaks barwny (Kalopanax pictus (Thunb.) Nakai) o niespotykanym, kulistym pokroju, brzostownica japońska (Zelkova serrata(Thunb. ex Murray) Makino) z efektownie, kielichowato rozwidlonym pniem, jodła nikko (Abies homolepis Siebold et Zucc.), a także sofora japońska (Sophora japonica L.), lipa japońska (Tilia japonica (Miq.) Simon.) oraz grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum Siebold et Zucc.). Rośnie tam również unikalny w polskich kolekcjach wiąz japoński (Ulmus japonica (Rehder) Sarg.) i głowocis japoński (Cephalotaxus harringtoniana (Knight ex Forbes)K. Koch). Latem, w pobliżu tych egzotycznych drzew, można zobaczyć najpowszechniej uprawianą roślinę Azji - ryż (Oryza sativa L.). Wysadzane wiosną, w błotniste podłoże, sadzonki ryżu rozrastają się bujnie, a jesienią pozwalają nawet na niewielkie zbiory nasion.

 

Z lasami liściastymi Ameryki Północnej pozwala nam się zapoznać ekspozycja naturalnych składników wilgotnych lasów pacyficznych. Rośnie tam między innymi jeden z największych w Polsce okazów klonu wielkolistnego (Acer macrophyllum Pursh), żywotnik olbrzymi (Thuja plicata Donn ex D. Don) otoczony wianuszkiem młodych drzewek odroślowych powstałych z jego ukorzenionych gałęzi, a także grupa strzelistych daglezji zielonych (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco).

 

 

Największy obszar lasów liściastych Ameryki Północnej znajduje się w południowo - wschodniej części Działu. Tam właśnie występują lasy dębowo - orzesznikowe, a także łęgi wiązowo - klonowe związane z dolinami dużych rzek. Ekspozycje pokazujące elementy tych właśnie formacji roślinnych również znajdziemy w Dziale Geografii Roślin. Szczególnie godna uwagi jest zgromadzona dendroflora amerykańskich lasów łęgowych. Obejrzeć można, popularne w naszych miastach, klony srebrzyste (Acer saccharinum L.), pięknie przebarwiające się jesienią, na kolor czerwono - purpurowy, ambrowiec balsamiczny (Liquidambar styraciflua L.) i dąb gontowy (Quercus imbricaria Michx.).

 

W skład warstwy zielnej tych lasów w naturze wchodzą liczne pnącza, w tym dobrze nam wszystkim znane "dzikie wino" (Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch). Wielką ozdobą tej kwatery jest malowniczy zbiornik wodny. W połączeniu z nim zaprojektowano specjalnie izolowane i nawadniane miejsce, w którym stworzono warunki siedliskowe dogodne dla rozwoju wilgociolubnych bylin wspomnianego łęgu.

 

Z europejskimi lasami liściastymi zrzucającymi liście możemy się zapoznać w Dziale Ekologiczno-Geograficznym. Znajdują się tam między innymi rośliny typowe dla grądu środkowoeuropejskiego. W Dziale Geografii Roślin są prezentowane natomiast ciepłolubne lasy dębowe półwyspu bałkańskiego. W ich drzewostanie dominuje dąb węgierski (Quercus frainetto Ten.). Jest to okaz dorodny, rosnący na kwaterze roślin europejskich, a zarazem najstarsze i najpiękniejsze drzewo w Ogrodzie Botanicznym w Poznaniu.

 

 

Spore obszary kuli ziemskiej, znajdujące się w strefie klimatu umiarkowanego suchego, zajmuje roślinność stepowa. W Ameryce Północnej tereny te są bardzo zróżnicowane i noszą nazwę prerii. W północnej części Działu zgromadzono gatunki traw i innych bylin typowych dla prerii wysokiej, a także krzewy, w tym szeferdii srebrzystej (Shepherdia argentea (Pursch) Mutt.), pochodzącej z lasoprerii.

 

Z roślinnością lasostepu występującego na obszarze Azji Wschodniej można się zaznajomić w południowej części Ogrodu, w pobliżu terenów gospodarczych. Rośnie tam m. in. mydleniec wiechowaty (Koelreuteria paniculata Laxm.) - niewielkie drzewo o delikatniej, ażurowej koronie. W odróżnieniu od większości drzew mydleniec kwitnie latem, a jego kwiatostany są żółte i bardzo okazałe.

 

Borealne formacje szpilkowe możemy poznać na przykładzie ciemnej i świetlistej tajgi euroazjatyckiej, a także tajgi amerykańskiej, zwanej też puszczą kanadyjską. Są to drzewa i krzewy iglaste - jodły, świerki, sosny, modrzewie, a z liściastych brzozy.

 

Składniki tundry, znajdującej się już w zasięgu klimatu subarktycznego, obejrzymy natomiast podczas zwiedzania Alpinarium.

 

Rośliny makii śródziemnomorskiej, będącej przykładem roślinności twardolistnej, są eksponowane w parku sezonowo. Nie są one odporne na mróz, dlatego przez większą część roku znajdują się w szklarniach.

 

W północnej części Ogrodu napotkamy cypryśnika błotnego (Taxodium distichum (L.) Rich.). W naturze zasięgiem swym obejmuje on strefę podzwrotnikową u południowo - wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej, gdzie rośnie na bagnistych terenach zalewowych. Szczegółowy wykaz formacji roślinnych i ich komponentów florystycznych zawiera tabela Działu Geografii Roślin. Ogółem zgromadzono w nim blisko 1600 taksonów - gatunków i odmian, stanowiących przewodnie elementy eksponowanej roślinności, obrazujące bogactwo i odrębność flor różnych regionów Ziemi.

 

Ze względu na warunki klimatyczne i glebowe panujące w Ogrodzie, typowe dla Niżu Środkowoeuropejskiego, podstawą kolekcji są drzewa i krzewy liściaste. Bardzo wiele z nich to rośliny unikatowe, w Polsce nigdzie nie spotykane poza naszym Ogrodem.

 

W Dziale Geografii Roślin znajdują się duże, czytelne tablice prezentujące poszczególne gormacje roślinne, oraz liczne etykiety z nazwami gatunkowymi okazów roślin, pozwalające Zwiedzającym na samodzielne studiowanie oraz na jedyny w swoim rodzaju „spacer przez kontynenty”. Ułatwiają one również prowadzenie zajęć dydaktycznych na różnych poziomach kształcenia.

 

(oprac. E. J., K. W.)